Powiat: starachowicki, województwo: świętokrzyskie
Adres: ul. Wielkopiecowa 1, 27- 200 Starachowice
Wejście od ul. Marszałka Piłsudskiego 95
Muzeum Przyrody i Techniki zostało utworzone w 2001 roku na terenie dawnej huty. Zajmuje ono powierzchnię 8 ha, na których znajdują się obiekty dwóch chronologicznie następujących po sobie zakładów wielkopiecowych.
Ponadto oprócz zabytków techniki można tu obejrzeć wystawę paleontologiczną. Natomiast wzdłuż ścieżki zwiedzania znajdują się kamienne figury dinozaurów.
Zakład wielkopiecowy z 1841 roku
Starsza część zakładu czynna w latach 1841- 1901 znajduje się w zachodniej części terenu muzeum. W Starachowicach wybudowano zakład wielkopiecowy, którego produkt- płynna surówka żelaza miała być następnie obrabiana w kolejnych zakładach znajdujących się wzdłuż rzeki Kamiennej.
Do dnia dzisiejszego zachowały się niestety tylko pozostałości zakładu z 1841 roku. Do nich należą: widoczny tarasowy układ założenia, budynek maszynowni, budynek hali lejniczej, a ponadto podziemny kanał roboczy.
Wielki piec z 1899 roku
Najbardziej interesującym obiektem na terenie muzeum jest bez wątpienia Wielki Piec z 1899 roku. Ponadto zachwyt wzbudza fakt, że oprócz pieca zachowany jest kompletny ciąg technologiczny. Znajdują się tu torowiska kolejowe, wieża dostarczająca materiały do wytopu surówki, jak również urządzenia filtrujące i nadmuchowe, nagrzewnica oraz hala lejnicza.
Wielki Piec po modernizacji w latach 1922-1931 posiadał pojemność do 250 metrów sześciennych. Jego wysokość to ok. 22 m, a ponadto w ziemi znajduje się fundament na głębokość 5,5 m. Ostateczne wygaszenie pieca nastąpiło 19 marca 1968 roku.
Dzięki temu, że wszystko pozostało nie zmienione zwiedzający mogą dokładnie zapoznać się z procesem wytopu rud żelaza. Całość można obejrzeć z bliska, a ponadto krótką historię zakładów i produkcji przybliża nam przewodnik muzeum.
Górnictwo rud żelaza
Na wystawie stałej „Nim zasypano ostatni szyb” można zapoznać się z historią starachowickiego górnictwa rud żelaz. Ekspozycja ta znajduje się w budynku wieży ciśnień, która była elementem ciągu technologicznego zakładu wielkopiecowego.
Celem wystawy jest oczywiście pokazanie historii starachowickiego górnictwa, pod kątem pracy i życia codziennego ludzi w nim zatrudnionych. Na ekspozycji znajduje się wiele pamiątek po górnikach lub ich bliskich. Jest tu zarówno wiele fotografii jak i eksponatów z kopalń.
Obejrzeć tu można kawałki rudy jak również makietę prezentującą wydobycie i przetop rudy w tak zwanych dymarkach.
Technika samochodowa
Większość osób z pewnością słyszała o samochodach marki Star. Ja o nich słyszałam, ale nie miała pojęcia, że produkowane one były właśnie w Starachowicach. Choć ich nazwa może na to wskazywać. Otóż oprócz kompleksu wielkopiecowego w Zakładach Starachowickich znajdował się dział związany z fabryką zbrojeniową. Po II wojnie światowej zamieniono produkcję dział jak również pocisków artyleryjskich na produkcję samochodów ciężarowych Star.
Jednak w 2009 roku marka Star ostatecznie zniknęła z rynku. Mimo to w starachowickim muzeum można dalej podziwiać te samochodowe eksponaty.
Wśród najcenniejszych odnaleźć można między innymi Star 266R- uczestnika X Rajdu Paryż- Dakar oraz Star 660M2- wierną replikę polskiego papamobile z Pielgrzymki papieża polaka do Polski.
Paleontologia
W związku z tym, że muzeum w Starachowicach w nazwie ma nie tylko technika ale również przyroda to teraz właśnie nadszedł czas na trochę przyrody. Chodzi tu oczywiście o wystawę paleontologiczną, która znajduje się w zabytkowym „Kinie Kotłownia”. Do najważniejszego elementu tej ekspozycji należy z pewnością zbiór skamieniałości- tropów zwierząt żyjących w rejonie Gór Świętokrzyskich ponad 200 milionów lat temu.
W muzeum stworzono nowoczesną wystawę paleontologiczną. Dzięki naukowcom, na podstawie tropów, udało się zrekonstruować zwierzęta, które zamieszkiwały Góry Świętokrzyskie w okresach permu, triasu, a także jury. W hali znajdują się naturalnej wielkości makiety dinozaurów, płazów i gadów. Ponadto dzięki fotografiom oraz dźwiękom można poczuć się jak w przeszłości.
Całe muzeum zwiedza się wraz z przewodnikiem, który w sposób interesujący przedstawia nam poszczególne wystawy. Godnym uwagi jest fakt, że za przewodnika nie trzeba dodatkowo płacić po jest to w cenie biletu. Bez wątpienia warto zajrzeć do tego muzeum, gdyż jest to w pełni zachowany zakład wytopu rud żelaza, a dodatkowo można obejrzeć tu dinozaury i samochody Star. A więc dla każdego coś fajnego.