Gmina: Cekcyn, powiat: tucholski, województwo: kujawsko- pomorskie
Adres: 86-131 Wierzchlas
Rezerwat leśny, częściowy i ścisły, ochrona cisa
Pierwsza wzmianka o ochronie cisów w Wierzchlasie pochodzi z 1827 roku. Prawnie jako rezerwat ochroną objęty został 18 czerwca 1956 roku. Nawet w czasie II wojny światowej Niemcy objęli ten teren ochroną. Powierzchnia jaką zajmował rezerwat to 80,9 ha, w tym 44,21 ha stanowiły wody jeziora Mukrz. Rezerwat utworzono dla ochrony jednego z największych w Europie, naturalnych stanowisk cisa pospolitego.
Dane statystyczne
Obecnie rezerwat obejmuje 116,9 ha. Długość granic wynosi 5432 metry i jest on w całości ogrodzony. Najbardziej godnym uwagi egzemplarzem jest ok 600-700 letni cis o nazwie „Chrobry”. Jego średnica to 74 cm, obwód 232 cm, a wysokość 15 m. Obecnie w rezerwacie jest ok 3600 cisów. Ponadto znajdują się tu także połamane i młode egzemplarze.
Cis w rezerwacie
Cis pospolity to rzadko występujący w Polsce gatunek drzewa iglastego. Jego drewno ma wiśniową barwę, jest twarde i sprężyste. Całe drzewo jest trujące.
Cis w rezerwacie się nie odnawia przez co spada jego liczebność. Cisy obradzają obficie, wysiewają nasiona, które następnie kiełkują. Siewki utrzymują się jednak 2-3 lata i giną. Nie wiadomo dlaczego. Przypuszcza się, że winą mogą być: brak dostępu światła, grzyby w podłożu lub spadek wód gruntowych.
Leon Wyczółkowski
Rezerwat nazwano imieniem Wyczółkowskiego w hołdzie i pamięci artysty. Spędził on tu w okresie międzywojennym wiele czasu czerpiąc natchnienie przede wszystkim z piękna cisów. To piękno „Wierzchlaskieg Świętego Gaju” uwiecznił on na swoich obrazach (łącznie ok 100). Część z nich można oglądać w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy. Artysta malował od zmierzchu do świtu, przede wszystkim kredą i tuszem. Za obraz „Cis Chrobry” uzyskał Wyczółkowski I nagrodę na wystawie w Wenecji.
Rodzina Bocków
Wilhelm von Block był w XIX wieku, królewskim nadleśniczym na tym terenie, a cisy były dla niego tak ważne, że pragnął być tu pochowany wraz z rodziną. Życzenie to spełniono. Pośród cisów znajduje się niewielkie miejsce oddzielone płotkiem z trzema krzyżami.
W rezerwacie znajdują się piękne, duże cisy, które pozostawia się całkowicie naturze. W związku z tym pozostawia się tu nawet połamane egzemplarze, z którymi nic się nie robi.
Rezerwat ten znajduje się między jeziorem Mukrz, a bagnem. To z pewnością przyczynia się do ogromnej ilości komarów na jego terenie (zwłaszcza latem). Dlatego osobom chcącym obejrzeć to niezwykłe miejsce polecam przede wszystkim długi rękaw, a ponadto spray na komary.
